Battal Gazi Destanı, Seyyid Battal Gazi’nin kahramanlık hikayelerinin anlatıldığı bir eserdir. 8. yüzyılda yaşayan Battal Gazi, Emevilerin Bizanslılara açmış oldukları savaşlarda Battal lakabıyla ünlenen Müslüman bir Arap kumandanı olup gerçek ismi de Abdullah’tır.

Battal Gazi Destanı

Bu kumandan hakkında söylenmiş olan menkıbeler ve kahramanlık hikayeleri, 11. yüzyıldan beri Türkler arasında rağbet görmeye başlamıştır. Battal Gazi de gazi-veli hüviyetiyle destan kahramanı olmuştur. Battalname adlı eserde Battal Gazi’nin Anadolu’da yaşayan Hristiyanlarla yapmış olduğu savaşlar konu edilmektedir.

Battal Gazi Destanı

Yapılan bu savaşlarda merkez saha genel anlamda Malatya yöresidir. Savaşlar ise İslamiyet-Hristiyanlık mücadelesi biçiminde dini bir anlam taşır. Cihad ve gaza bu destanda kendini kuvvetli bir şekilde hissettirir. Battal Gazi, savaşlarda evliya karakteri sergiler. Destan’da anlatılanlara göre Seyyid Kuzande cazu ile karşılaşır
Kuzende Cazu tam bu anda koynundan çıkarmış olduğu taşa efsun okuyup Battal Gazi’ye atar.

Battal Gazi Kuzande cazunun atmış olduğu okla birlikte ateşte kalır ve bu anda da ateşin içinden ejderhalar belirir. Battal Gazi ise peygamber duasını okur ve daha sonra da atına biner. Kayser kaçar fakat yakalanıp Battal Gazi’nin huzuruna getirilir. Battal Gazi Kayser’e Müslüman olması konusunda bir teklif sunar. Kayser ise bu durumda bir istekte bulunur ve bu isteği Battal Gazi, halife ve ulular tarafından görüşülür.

Battal Gazi Destanı

Battal Gazi şehirde pek çok dükkan ve kiliseyi harap edince Kayser Battal Gazi’yi halifeye şikayet eder. Daha sonra Battal Gazi ve yanındakiler İstanbul’dan Malatya’ya giderler. Devler ve caddarla birlikte savaşır; okumuş olduğu dualarla büyüleri bozar. Göz açıp kapayıncaya değin uzun mesafeler aşar. Ateşte yanmaz.

Hızır ile yoldaştır ve sıkışık zamanlarda da ondan yardım görür. Kafirleri İslam’a çağırır, bu çağrısını kabul etmeyenleri de öldürür. Savaş sonunda kazandığı malı mülkü de din uğruna savaşanlara dağıtır. Türk gazilerinin bir örneği olan Battal Gazi, gerek evliya karakteri, gerekse kahramanlığıyla Anadolu insanı üzerinde etkili olmuştur. Bu nedenle de Battalname Anadolu halkı tarafından asırlarca sözlü bir şekilde yaşamıştır.

Battal Gazi Destanı

Ayrıca Anadolu dışında da yaşamış olan Türk toplulukları tarafından da yazılıp okunmuştur. Tam anlamıyla Müslüman Türk geleneklerine uygun olarak meydana getirilmiş olan bu destanın yazıya geçiriliş tarihi kesin olarak bilinmemekle birlikte, eserin 11 veya 12. yüzyıllarda Danişmendliler döneminde söylendiği ve Danişmendname’den önce yazıldığı varsayılıyor.

Battalnâme’nin günümüzde bilinen nüshaları arasında da yazıldığı döneme ilişkin olan bir nüsha mevcut değildir. Eldeki nüshalar ise ilerleyen zamanlarda yazılmışlardır. Tarihte bilinmiş olan en eski nüsha ise 840 tarihini taşımaktadır. Battalnâme, Darendeli bir şair Bakai tarafından 1183’te manzum bir şekilde de yazılmıştır.